Ιστορία

Έχουν περάσει σχεδόν 54 χρόνια από την ίδρυση του Μαιευτηρίου «Αλεξάνδρα». Όλα αυτά τα χρόνια το Γ.Ν.Α. «Αλεξάνδρα» εξελίχθηκε και σήμερα αποτελεί ιατρικό, νοσηλευτικό, εκπαιδευτικό και ερευνητικό κέντρο τόσο στη Μαιευτική και Γυναικολογία όσο και στην παθολογία και καρδιολογία. Ξετυλίγοντας το κουβάρι της ιστορίας αρκετά χρόνια πίσω, ας μας επιτραπεί να ανατρέξουμε στο παρελθόν για να δούμε από πού ξεκίνησε η όλη προσπάθεια δημιουργίας του Μαιευτηρίου «Αλεξάνδρα».

1. Σκοπός και ίδρυση Μαιευτηρίου

Η προστασία της μητέρας και του παιδιού αναγνωρίστηκε από όλους τους ευνομούμενους λαούς ότι θα πρέπει να αποτελεί την μέριμνα κάθε Πολιτείας. Όλες οι Κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, προσπάθησαν να ιδρύσουν Μαιευτικές και Γυναικολογικές Κλινικές. Ευνόητο ήταν ότι η σπουδαιότητα μιας Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής θα απασχολούσε και τους ιδρυτές του Ελληνικού κράτους. Η πρώτη Ελληνική Κυβέρνηση του Βασιλιά Όθωνα συνέστησε, στα τέλη περίπου του 1835 το εν Αθήναις Μαιευτήριο , συνεπώς το αρχαιότερο Νοσοκομειακό Ίδρυμα από της συστάσεως του Ελληνικού κράτους. Μετά δε την ίδρυση του Πανεπιστημίου το έτος 1836, με το Β.Δ. της 28ης Φεβρουαρίου 1838, συστάθηκε το εν Αθήναις Δημόσιο Μαιευτηρίου, το οποίο συντηρείτο με δαπάνες του Κράτους και υπό την διεύθυνση του εκάστοτε Καθηγητή της Μαιευτικής Γυναικολογίας. Σκοπός δε του Δημόσιου Μαιευτηρίου ήταν η μόρφωση των μαιών, η άσκηση των φοιτητών της ιατρικής και η δωρεάν περίθαλψη των απόρων Ελληνίδων μητέρων. Για τη σύσταση και λειτουργία του Δημόσιου Μαιευτηρίου η ανάγκη επέβαλε την εγκατάστασή τους σε ιδιωτική οικία, με ενοίκιο. Δεν είναι γνωστό που στεγάστηκε το πρώτο Δημόσιο Μαιευτήριο. Το 1858 βρίσκεται εγκατεστημένο στην οικία του Χριστοδούλου Ευθυμίου, το οποίο κληροδοτήθηκε στο Πανεπιστήμιο. Λειτουργούσαν δέκα κλίνες οι οποίες ήταν αρκετές μέχρι και το 1860.

2. Η ανέγερση ιδιόκτητου Ιδρύματος Μαιευτηρίου – Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα»

Κάθε προσπάθεια που γινόταν για την ίδρυση Μαιευτηρίου σε ιδιωτική οικία έπεφτε στο κενό και έγινε κατανοητό ότι ήταν η χείριστη προσωρινή λύση. Ήταν λοιπόν επιτακτική η ανάγκη ύπαρξης Μαιευτηρίου σε δημόσιο ιδιόκτητο χώρο. Αρωγοί στην ιδέα αυτή ήταν οι καθηγητές της Μαιευτικής και οι εκάστοτε πρυτάνεις, οι οποίοι ανέλαβαν την ίδρυση μεγάλου Μαιευτηρίου αντάξιου του προορισμού του. Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα και μετά από αντίξοες και ανυπέρβλητες περιστάσεις και αδιάλειπτες προσπάθειες το όνειρο έγινε πραγματικότητα. Αυτές τις προσπάθειες, που έγιναν, θα παραθέσουμε στη συνέχεια, με χρονολογική σειρά.

Η πρώτη προσπάθεια ίδρυσης του έγινε το 1888 και οφείλεται στον τότε Πρύτανη αείμνηστο καθηγητή Θεόδωρο Αφεντούλη, ο οποίος αγωνίστηκε με πείσμα και μεγάλο φανατισμό για την ίδρυση του, αλλά δυστυχώς εκείνη η προσπάθεια απέτυχε εξ ολοκλήρου.

Η δεύτερη προσπάθεια έγινε μια δεκαετία μετά, το 1898 από τον Πρύτανη αείμνηστο καθηγητή Σ. Μαγγίνα η οποία απέβλεπε στην ίδρυση Μαιευτηρίου με το όνομα «Μαιευτήριο Αλεξάνδρα». Η ιστορία της προσπάθειας εκείνης έχει ως εξής: Το 1892 εξαιτίας του πρόωρου θανάτου από εκλαμψία κατά το δεύτερο τοκετό, της Πριγκίπισσας Αλεξάνδρας, Δούκισσας της Ρωσίας, τρίτου τέκνου του Βασιλέως Γεωργίου Α, αποφασίστηκε από τον τότε Πρύτανη Παύλου Ιωάννη η ίδρυση «Γενικού Νοσοκομείου» με λειτουργία τριών βασικών Ιατρικών κλινικών, Παθολογικής, Χειρουργικής και Μαιευτικής. Ετσι λοιπόν συνεστήθη επιτροπή εράνων, η οποία συνέλεξε 80.000 δραχμές. Φυσικό ήταν το σύνολο των δραχμών αυτών, να μην επαρκεί για την ίδρυση Γενικού Νοσοκομείου. Ακολούθησε όμως τότε η ανέγερση από δωρεά των αποθανόντων καθηγητών της Ιατρικής σχολής Αιγινήτου και Αρεταίου, των δύο Νοσοκομείων Αιγινήτειου σαν Παθολογική κλινική και Αρεταίειου σαν χειρουργική κλινική. Μετά την ίδρυση των δύο Νοσοκομείων ο τότε πρύτανης Μαγγίνας θεώρησε σκόπιμο να προτείνει την ίδρυση μόνο Μαιευτικής κλινικής. Μετά από πολλές ενέργειες και με την αρωγή του Υπουργείου Παιδείας, το έτος 1898 αγοράστηκε οικόπεδο δίπλα στο Αρεταίειο Νοσοκομείο, για την ίδρυση Μαιευτηρίου. Καταρτίστηκε το σχέδιο του Μαιευτηρίου και το έτος 1904 επί πρυτανείας Ι. Ευταξία μεταβιβάστηκε σαν δωρεά , το οικόπεδο που είχε αγοραστεί για το σκοπό αυτό, στην πλήρη κυριότητα του Πανεπιστημίου με την υποχρέωση να ιδρύσει Μαιευτήριο στη μνήμη της πριγκίπισσας Αλεξάνδρας.

Η τρίτη προσπάθεια έγινε το 1901 επί Πρυτάνεως Κ. Μητσοπουλου και οφείλεται στον καθηγητή Δ. Κόνσολα ο οποίος έπεισε τον Εθνικό Ευεργέτη Ανδρέα Συγγρό να αναλάβει την ανέγερση του Μαιευτηρίου στο οικόπεδο του Πανεπιστημίου. Εξαιτίας όμως του πρόωρου θανάτου του εθνικού ευεργέτη και αυτή η προσπάθεια ματαιώθηκε.

Η τέταρτη προσπάθεια έγινε το 1908 η οποία οφείλεται στον τότε πρύτανη Μ. Κατσαρά η οποία απέτυχε και αυτή και οδήγησε τον τότε διορισθέντα καθηγητή Κ. Λούρο στην δημιουργία του Μαιευτηρίου στην οδό Ακαδημίας 32 το οποία λειτούργησε περίπου 30 χρόνια. Ο νεοεκλεγής Καθηγητής της Μαιευτικής – Γυναικολογίας Κωνσταντίνος Λούρος αρνείται να αναλάβει την διεύθυνση του Δημόσιου Μαιευτηρίου, στην άθλια κατάσταση που βρίσκεται. Ο τότε όμως Υπουργός των Εσωτερικών Ν. Λεβίδης του παρέχει πίστωση, η οποία επιτρέπει στον Καθηγητή να επιληφθεί της αναδημιουργίας του Δημόσιου Μαιευτηρίου. Έκτοτε το Μαιευτήριο λειτουργεί στην οδό Ακαδημίας 32, περιλαμβάνει 100 κλίνες και για πρώτη φορά και Γυναικολογικό τμήμα. Ο Καθηγητής Κ. Λούρος είναι ο κατ’εξοχήν αναμορφωτής και θεμελιωτής της προόδου της νεωτέρας Μαιευτικής στην Ελλάδα.

Η πέμπτη προσπάθεια αναφέρεται στο έτος 1914 μετά τους Βαλκανικούς πολέμους η οποία έγινε από τον καθηγητή Κ. Λούρο αλλά και αυτή αστόχησε αμέσως.

Η έκτη αναφέρεται στο έτος 1920 από τον καθηγητή Ν. Πετσάλη, η οποία και αυτή κατέληξε σε αποτυχία.

Η έβδομη προσπάθεια έγινε το 1922 και οφείλεται στον καθηγητή Κ. Λούρο. Κατόπιν επιθυμίας της Βασίλισσας Σοφίας, η κυβέρνηση Γούναρη στο νέο οργανισμό του Πανεπιστημίου Αθηνών προέβλεψε την ίδρυση Μαιευτικού-Γυναικολογικού Νοσοκομείου και ψήφισε Νόμο με τον οποίο χορηγείται πίστωση τεσσάρων (4) εκατομμυρίων για ίδρυση μεγάλου Μαιευτηρίου. Δυστυχώς όμως η Μικρασιατική εθνική συμφορά συνετέλεσε ώστε να πέσει στο κενό και αυτή η προσπάθεια.

Η όγδοη προσπάθεια έγινε το 1924 εξαιτίας της επιθυμίας και απόφασης της Έλενας Βενιζέλου να ιδρύσει Μαιευτήριο στην Αθήνα, ιδίαις δαπάναις. Με κακούς χειρισμούς όμως των καθηγητών διέφυγε της Πανεπιστημιακής αντίληψης και ιδρύθηκε το Μαιευτήριο «Μαρίκα Ηλιάδη», δωρεά Έλενας Βενιζέλου.

Η ένατη προσπάθεια ξεκινάει από 1929, όταν ο Ανδριανάκος λόγω εορτασμού των 100 χρόνων της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών πραγματευόμενος τις προόδους της Μαιευτικής και Γυναικολογίας στην νεώτερη Ελλάδα, αναφέρει, όλα όσα είχαν συντελεστεί μέχρι τότε, επισημαίνοντας πόσο επιτακτική ανάγκη είναι η ίδρυση Μαιευτικού και Γυναικολογικού Νοσοκομείου στο Πανεπιστήμιο. Η κυβέρνηση Τσαλδάρη το 1933 ανέλαβε με ζήλο την ολοκλήρωση της υγειονομικής οργάνωσης του κράτους και με την εισήγηση του πρύτανη Κ. Λογοθετόπουλου πετυχαίνει την αναδιοργάνωση της μοναδικής Ιατρικής σχολής στην Ελλάδα και την ίδρυση του Ιπποκράτειου και Λαϊκού Νοσοκομείων. Το ίδιο έτος (1933) ο Πρύτανης Κ. Λογοθετόπουλος με την μέγιστη συνδρομή της κυβέρνησης Τσαλδάρη πέτυχε το Πανεπιστήμιο να διαθέσει 12 εκατ. Δρχ. για την ανέγερση Μαιευτηρίου 250 κλινών εκ των οποίων οι 100 κλίνες θα ήταν για την σχολή Μαιών και θα εκμισθωνόταν στο κράτος έναντι 700.000 δρχ. ετησίως. Πραγματοποιήθηκε αφενός η ασφαλής τοποθέτηση των χρημάτων του Πανεπιστημίου και αφετέρου η Κλινική θα ήταν Πανεπιστημιακή χωρίς το Πανεπιστήμιο να υποβάλλεται σε δαπάνες. Συντάχθηκε το σχέδιο του Μαιευτηρίου, σύμφωνα με τα αμερικανικά πρότυπα, και ανετέθη η εκτέλεση του έργου στον αρχιτέκτονα Δαλαδέτσιμα. Στις 23 Αυγούστου 1933 ετέθη ο θεμέλιος λίθος του Μαιευτηρίου και της Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου με την παρουσία του Πρύτανη Λογοθετόπουλου, του Πρωθυπουργού και του Υπουργικού Συμβουλίου, στο οικόπεδο πλησίον του Αρεταίειου, που είχε αγοραστεί για την ίδρυση του Μαιευτηρίου «Αλεξάνδρα». Το 1936 ο Λογοθετόπουλος αποχώρησε και οι εργασίες δεν κατόρθωσαν να προχωρήσουν εκτός της εκσκαφής των θεμελίων.

Η δέκατη προσπάθεια έγινε το 1937 επί κυβερνήσεως Μεταξά και Υπουργού κρατικής Υγιεινής και Αντίληψης Αλέξανδρου Κορυζή. Στη διάθεση του Υπουργού δόθηκαν από την Κυβέρνηση 500 εκ. δραχμές για κοινωνικούς σκοπούς και μάλιστα για την νοσοκομειακή οργάνωση του Κράτους και αρχικά για την ίδρυση Μαιευτηρίου, ο οποίος και αναλαμβάνει να ανεγείρει, αφού βέβαια το μετέτρεψε σε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου. Ο Κορυζής θεώρησε ότι το σχέδιο για την δημιουργία Μαιευτηρίου 150 κλινών ήταν ανεπαρκές και προτείνει να περιλαμβάνει τουλάχιστον 500 κλίνες με αρτιότατη Σχολή Μαιών. Για τον λόγο αυτό ανατρέπονται όλα τα υπάρχοντα σχέδια και προχωρούν σε σύνταξη νέων σχεδίων κατ’ εντολή του Υπουργού Κορυζή, λαμβάνοντας υπ’ όψη τις γνώμες των καθηγητών της Μαιευτικής και Γυναικολογίας Ν.Πετσάλη, Κ. Λογοθετόπουλου, και Ν. Λούρου. Λόγω διαφωνίας των καθηγητών η μελέτη ολοκληρώθηκε περίπου 2 χρόνια αργότερα και τον Αύγουστο του 1939 άρχισαν οι εργασίες εκτέλεσης αλλά και πάλι με αργό ρυθμό, έως τον Μάρτιο του 1941 που διακόπηκαν λόγω ξενικής κατοχής. (Εδώ αναφέρεται ότι, ο Κορυζής θα μπορούσε να αξιώσει την επίσπευση της αποπεράτωσης ανέγερσης λόγω άθλιων συνθηκών λειτουργίας του Μαιευτηρίου στην οδό Ακαδημίας, αντίθετα δέχτηκε να λυθεί το πρόβλημα, με την μεταφορά και εγκατάσταση του στην οδό Ζαλοκώστα 3, σε ευπρεπές και μεγάλο κτίριο με ανάλογο ενοίκιο).

Η ενδέκατη προσπάθεια αναφέρεται στην εποχή της κατοχής και οφείλεται στον Τρύφωνα Ανδριανάκο Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του δημόσιου Μαιευτηρίου, ο οποίος κατόπιν συνεννόησης με τον πρόεδρο του οικονομικού συμβουλίου του πανεπιστημίου κ. Αιγινήτη βρήκαν τη λύση: Στο οικόπεδο του Πανεπιστημίου να κτιστεί Μαιευτήριο με δαπάνες και συντήρηση του κράτους και 100 χρόνια μετά να περιέλθει το ίδρυμα στην κυριαρχία του Πανεπιστημίου. Το ζήτημα όμως που προέκυψε ήταν, ποιες και πόσες κλινικές θα λειτουργούσαν στο νέο Μαιευτήριο. Θα λειτουργούσαν μόνο οι Πανεπιστημιακές ή και αυτή του Δημόσιου. Αποφασίστηκε να λειτουργήσουν οι δύο Πανεπιστημιακές κλινικές. Μετά από μακρές συζητήσεις μεταξύ Υπουργείου Εθνικής Πρόνοιας, Πανεπιστημίου και των καθηγητών της Μαιευτικής και Γυναικολογικής κλινικής κατορθώθηκε ένα χρόνο μετά, στις 30 Ιουνίου 1942 να υπογραφεί η νέα οριστική σύμβαση μεταξύ Υπουργείου Εθνικής Πρόνοιας, Πανεπιστημίου και Δημόσιου Μαιευτηρίου για την ανέγερση του νέου Μαιευτηρίου «Αλεξάνδρα». Όταν εξασφαλίστηκε η ανεξαρτησία του ιδρύματος, αυτό βρέθηκε εγκατεστημένο στο Μαιευτήριο «Μαρίκα Ηλιάδη». Ο Ανδριανάκος δεν σταμάτησε να σκέφτεται με ποιο τρόπο θα συντελεστεί το ταχύτερο δυνατό η εγκατάσταση του σε νέο δικό του κτίριο. Μετά από πολλές ενέργειες του και την σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Εθνικής Πρόνοιας και του Πανεπιστημίου, ο Υπουργός Λούβαρης υπογράφει νόμο και τον εισηγείται στον Πρόεδρο της κυβέρνησης Ι. Ράλλη, ο οποίος αναγνωρίζει την μεγάλη σπουδαιότητα και την εθνική σημασία του έργου. Με το νόμο 1944 που δημοσιεύτηκε στο υπ’ αριθμ. 239, τεύχος Α΄ της 9ης Οκτωβρίου 1944 επικυρώνεται η σύμβαση ανέγερσης Μαιευτηρίου και μετά τον πόλεμο η ανέγερση του θα είναι πρώτης προτεραιότητας μεταξύ των άλλων δημόσιων έργων που θα εκτελεστούν.

Η δωδέκατη προσπάθεια έγινε μετά την κατοχή και είναι η τελευταία, η πληρέστερη και αυτή που στέφθηκε με επιτυχία και οφείλεται πρωτίστως και κατ’ εξοχήν στον καθηγητή Ν. Λούρο, στην οικονομική αμερικανική βοήθεια (σχέδιο Μάρσαλ), στο ενδιαφέρον της Βασίλισσας Φρειδερίκης και στην συμβολή της τεχνικής υπηρεσίας του Υπουργείου Πρόνοιας. Μετά το θάνατο του καθηγητή Ν. Πετσάλη και την απομάκρυνση του καθηγητή Κ. Λογοθετόπουλου ο Ν. Λούρος άξιος συνεχιστής και κληρονόμος μίας εθνικής ιδέας, την οποία κληρονόμησε από τον πατέρα του Κ. Λούρο, έμεινε απόλυτος κυρίαρχος της επιστημονικής μαιευτικής κίνησης στην Ελλάδα, και επωμίστηκε όλο το έργο της εκτέλεσης, αποπεράτωσης, ανέγερσης και τελειοποίησης του νέου Μαιευτηρίου. Στις 10/12/1954 έγιναν τα εγκαίνια του Μαιευτηρίου με μεγάλη λαμπρότητα και επισημότητα. Την ημέρα εκείνη η Πολιτεία, το Πανεπιστήμιο, όλα τα ανώτερα πνευματικά ιδρύματα και οι ανώτερες Κρατικές Αρχές, ο κόσμος των γραμμάτων και των επιστημών και η Κοινωνία εν γένει συμμετείχε στον πανηγυρισμό. Ο Ν. Λούρος παρουσίασε το νέο Μαιευτήριο ως πρότυπο Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής, όχι μόνο ως νοσηλευτικό ίδρυμα και κέντρο προστασίας της μητέρας και του παιδιού, αλλά και ως κέντρο επιστημονικής έρευνας και διδασκαλίας, όχι μόνο κλινικής αλλά και εργαστηριακής, το οποίο όχι μόνο δεν έπεται των αντίστοιχων ξένων σε κτιριακή συγκρότηση αλλά ίσως και να υπερτερεί.

Χαρακτηριστικό όλων όσων αναφέραμε παραπάνω είναι μία παράγραφος που ξεχωρίσαμε από τον λόγο του Ν. Λούρου κατά τα εγκαίνια της 10ης Δεκεμβρίου 1954. Αναφέρει στο λόγο του ο Καθηγητής: «…. Είμαι ιδιαίτερα δε ευτυχής να ανακοινώνω σήμερον ότι ήδη ο άγγλος γιατρός κ. Norman Smyth, και ο άγγλος φοιτητής κ. Leon Illis ως και ο αμερικανός ιατρός κ. Louis Wolfe ζήτησαν να παρακολουθήσουν προς μετεκπαίδευσίν των τας εργασίας του Μαιευτηρίου επί τινα χρόνον. Είναι η πρώτη φορά, που ξένοι ιατροί ζητούν να μετεκπαιδευτούν εις την Ελλάδα ….».

3. Το Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα» / Μαιευτική – Γυναικολογική Κλινική

Το νεοϊδρυθέν Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα» βρίσκεται στην οδό Βασ. Σοφίας αποτελούμενο από δύο κτίρια. Το ένα τετραώροφο, στο οποίο βρισκόταν η σχολή μαιών «Βασίλισσα Φρειδερίκη», τριετούς φοιτήσεως στην οποία φοιτούσαν 150 μαθήτριες μαίες έως την κατάργηση της με την ίδρυση των Τ.Ε.Ι. Το άλλο εξαόροφο, βρισκόταν πίσω από την σχολή (και βρίσκεται έως και σήμερα ), με είσοδο από την οδό Λαοδικείας (μετονομασθείσα αργότερα σε Λούρου).Στο Μαιευτήριο αποπερατώθηκαν και εξοπλίστηκαν 2 όροφοι που περιείχαν 200 κλίνες ενώ 100 κλίνες παρέμειναν κενές όπως επίσης και ακόμα ένας όροφος αχρησιμοποίητος.

Στο ισόγειο λειτουργούσαν τα εξωτερικά γυναικολογικά ιατρεία, το τηλεφωνικό κέντρο, το φαρμακείο , ο ιερός ναός , το νεκροτομείο, ακτινολογικό, βιοχημικό, μικροβιολογικό, ακτινοδιαγνωστικό, ακτινοθεραπευτικό, μαιευτικά εξωτερικά ιατρεία, γραφείο εισαγωγής νοσηλευομένων, διοικητικός διευθυντής, οικονομικές υπηρεσίες, λογιστήριο, ταμείο, εστιατόριο μαθητριών και ιατρών, παραλαβή νοσηλευομένων και κεντρική αποστείρωση.

Στον 1ο όροφο υπήρχαν (υπάρχουν) πτέρυγες κλινικών οι οποίες είχαν (έχουν) το όνομα των τακτικών καθηγητών της Μαιευτικής και Γυναικολογίας. Πτέρυγα Ν. Κωστή, Μ. Βενιζέλου, Δ. Κόνσολα, επίσης η βιβλιοθήκη , το μουσείο ,το αμφιθέατρο διδασκαλίας φοιτητών και μαιευτικά χειρουργεία με αμφιθέατρο.

Στον 2ο όροφο λειτουργούσαν (λειτουργούν) οι πτέρυγες Κ. Λούρου, Ν. Πετσάλη, θάλαμος νεογέννητων, πρόωρα νεογέννητα και μαιευτικό χειρουργείο με αμφιθέατρο.

4. Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα» – Θεραπευτική Κλινική

Κρίθηκε σκόπιμο οι 100 κλίνες που παρέμεναν κενές να εξοπλιστούν για την προσωρινή στέγαση μιας Παθολογικής κλινικής, την επίβλεψη και την οργάνωση της οποίας, θα είχε ο καθηγητής Β. Μαλάμος.

Τον Σεπτέμβριο του 1955 εγκαταστάθηκε στον 3ο όροφο η Θεραπευτική κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών η οποία από το 1959 επεκτάθηκε και στον 4ο όροφο και της παραχωρήθηκαν επιπλέον 2 πτέρυγες με 40 κρεβάτια.

Η επιστημονική κατάρτιση, η μεθοδικότητα, η εργατικότητα και η μεταξύ τους καλή συνεργασία ήταν τα στοιχεία εκείνα που έκαναν το Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα» σαν πρότυπο Μαιευτικής –Γυναικολογικής και Παθολογικής κλινικής και όχι μόνο σαν νοσηλευτικό ίδρυμα και κέντρο προστασίας της μητρότητας και του παιδιού αλλά και σαν κέντρο επιστημονικής έρευνας και διδασκαλίας, όχι μόνο κλινικής αλλά και εργαστηριακής.

5. Μονάδες & Εργαστήρια στο Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα»

Η τεράστια αύξηση στις γνώσεις που αναφέρονται στον κλάδο της Μαιευτικής και Γυναικολογίας δημιούργησε την ανάγκη να κατανεμηθούν οι δραστηριότητες της Α΄ Μαιευτικής – Γυναικολογικής κλινικής σε ειδικές μονάδες στελεχωμένες από εκπαιδευμένο για τον σκοπό αυτό ιατρικό προσωπικό και εξοπλισμένες με όλα τα σύγχρονα μέσα και όργανα. Την 1η Ιουνίου του 1977 θεμελιώθηκε Μονάδα Προγεννητικού Ελέγχου, πρώτη και μοναδική στην Ελλάδα υπό την εποπτεία του τότε Υφηγητή και νυν καθηγητή Α. Αντσακλή. Το κέντρο αυτό ήταν ένα από τα πέντε που λειτουργούσαν σε όλο τον κόσμο και ήταν και είναι κεφαλαιώδους σημασίας. Το 1977 λειτούργησε μονάδα εντατικής παρακολούθησης του εμβρύου, η οποία δημιουργήθηκε στα πρότυπα αμερικανικών μονάδων περιγεννητικής ιατρικής. Το 1978 οργανώθηκε εργαστήριο κυτταρογενετικής με σκοπό την διάγνωση και πρόληψη των γενετικών νοσημάτων. Τον Οκτώβριο του 1978 ιδρύθηκε μονάδα ενδοκρινολογίας και αναπαραγωγής όπως επίσης άρχισε η λειτουργία του κέντρου οικογενειακού προγραμματισμού στο Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα». Το ίδιο έτος ολοκληρώθηκε το ογκολογικό τμήμα το οποίο οργανώθηκε από το 1975. Το 1979 οργανώθηκαν και λειτουργούν για πρώτη φορά το κέντρο μαστού και το κέντρο τροφοβλαστικής νόσου. Το 1981 για πρώτη φορά στη χώρα μας οργανώθηκε και λειτουργεί τμήμα παιδικής και εφηβικής γυναικολογίας. Τα ερευνητικά εργαστήρια της Χημειοθεραπείας , το Καρδιολογικό , το Βιοχημικό και της Πυρηνικής Ιατρικής, υπό την εποπτεία του καθηγητή Β. Μαλάμου, έχουν να δείξουν από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας τους έργο διεθνούς επιπέδου. Οι επικεφαλείς των εργαστηρίων γρήγορα επιβλήθηκαν όχι μόνο στον Ελληνικό χώρο αλλά και διεθνώς. Επίσης σημαντική επέκταση της κλινικής ήταν και η ανάπτυξη του τμήματος της βόμβας κοβαλτίου και η εφαρμογή σε καρκινοπαθείς αυτής της ακτινοβολίας, ήταν η πλέον σύγχρονη εφαρμογή ακτινοθεραπείας την εποχή εκείνη και εφαρμόζονταν μόνο σε μεγάλα κέντρα του εξωτερικού. Ταυτόχρονα με την εγκατάσταση της θεραπευτικής κλινικής στο Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα» άρχισε και η λειτουργία του τμήματος ραδιοϊσοτόπων, του πρώτου στην Ελλάδα, με την χορήγηση αρχικά ραδιενεργού ιωδίου 131J για διαγνωστικούς σκοπούς σε ασθενείς με υπερλειτουργία του θυρεοειδούς. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η πρώτη τοποθέτηση βηματοδότη στην Αθήνα έγινε το 1962 σε ασθενή της Θεραπευτικής κλινικής και η πρώτη εφαρμογή περιτοναϊκής πλύσης έγινε επίσης σε ασθενή της κλινικής το 1966 με διαλύματα που κατασκεύασε η εταιρεία ΚΟΠΕΡ, ενώ με έτοιμα διαλύματα είχε γίνει πρώτη προσπάθεια το 1955-56 από τον Σ. Μουλόπουλο. Επίσης πρωτοποριακή ερευνητική εργασία ήταν η ανάπτυξη της ενδοαορτικής αντλίας το 1963 από τον Σ. Μουλόπουλο , η οποία αναγνωρίστηκε διεθνώς στην κλινική εφαρμογή. Όλα τα παραπάνω εργαστήρια και οι ειδικές μονάδες λειτουργούν έως και σήμερα.

6. Ένταξη του Μαιευτηρίου «Αλεξάνδρα» στο Εθνικό Σύστημα Υγείας.

Με το ΦΕΚ υπ’αριθ. 898/22 Δεκεμβρίου 1986 το Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα» γίνεται ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ «Αλεξάνδρα» και με τον ν. 2889/2001, άρθρο 5, παρ.2.α, (καταργείται η διάκριση των νοσοκομείων σε νομαρχιακά και περιφερειακά) το Περιφερειακό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Αλεξάνδρα», γίνεται ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «Αλεξάνδρα». Σήμερα περιλαμβάνει: την Α΄ Πανεπιστημιακή Μαιευτική-Γυναικολογική κλινική, την Θεραπευτική κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, μία κρατική Μαιευτική-Γυναικολογική κλινική και μία κρατική παθολογική κλινική. Απαρτίζεται δε από την Ιατρική, Νοσηλευτική και Διοικητική υπηρεσία. Κάθε υπηρεσία έχει τη δική της ξεχωριστή συγκρότηση και ιεραρχική διάρθρωση. Η Ιατρική υπηρεσία διαρθρώνεται στους τομείς: Χειρουργικό, Παθολογικό και Εργαστηριακό. Ο Χειρουργικός τομέας διαθέτει 188 ανεπτυγμένες κλίνες, (Μαιευτική κλινική (79), Γυναικολογική Κλινική (109). Ο Παθολογικός τομέας διαθέτει 124 ανεπτυγμένες κλίνες (συμπεριλαμβάνονται 17 κλίνες των μονάδων), ΜΕΘ (10), Οξέων Εγκεφαλικών Επεισοδίων (5), Μεταμόσχευσης Μυελού των οστών (2). Επίσης λειτουργούν, Αιμοδυναμική μονάδα και Μονάδα Τεχνητού Νεφρού καθώς και Ογκολογικό τμήμα (τμήμα χημειοθεραπειών). Και οι δύο τομείς διαθέτουν Εξωτερικά Ιατρεία, καθώς και μία σειρά από εξειδικευμένα Ιατρεία. Στο Νοσοκομείο λειτουργεί Νεογνολογικό τμήμα 46 κλινών καθώς και Εντατική Μονάδα Νεογνών 11 ανεπτυγμένων κλινών. Ο Εργαστηριακός τομέας διαθέτει 15 Εργαστήρια στα οποία εκτός των βασικών, (Μικροβιολογικό, Βιοχημικό, Αιμοδοσία, Ακτινοδιαγνωστικό, Εργαστήρια, Ενδοκρινολογικά, Ακτινοθεραπείας κ.α.. Η Νοσηλευτική υπηρεσία διαρθρώνεται ανάλογα με τα τμήματα που διαθέτει η Ιατρική υπηρεσία. Συγκεκριμένα η Διεύθυνση Νοσηλευτικής υπηρεσίας διαρθρώνεται από τον Παθολογικό, Χειρουργικό και Εργαστηριακό τομέα. Η Διοικητική υπηρεσία διαρθρώνεται από την Διεύθυνση Διοικητικού καθώς και από την Υποδιεύθυνση Οικονομικού και την Υποδιεύθυνση Διοικητικού. Στις υποδιευθύνσεις λειτουργούν τα βασικά Τμήματα και Γραφεία σύμφωνα με το ενιαίο πλαίσιο των οργανισμών των Δημόσιων Νοσοκομείων. Το Νοσοκομείο διαθέτει σύγχρονο εξοπλισμό σε όλους τους τομείς, ο οποίος ενισχύεται σημαντικά με νέες αγορές και αντικατάσταση παλαιού εξοπλισμού. Επίσης τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται ουσιαστικά η μηχανοργάνωση και μηχανογράφηση σε όλες τις υπηρεσίες του Νοσοκομείου.

7. Συμπέρασμα

Εξιστορώντας την πορεία του Γ.Ν.Α. «Αλεξάνδρα» με αφετηρία την ίδρυσή του, αντιλαμβανόμαστε την μεγάλη προσφορά του, η οποία είναι αντάξια των οραμάτων των ιδρυτών και θεμελιωτών του, με πρωταρχικό μέλημα την συνέχιση του μεγάλου εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου και την παροχή ποιοτικής Ιατρικής και Νοσηλευτικής φροντίδας για τους ασθενείς και κυρίως για την γυναίκα – μητέρα.

8. Βιβλιογραφία

Το κείμενο συντάχθηκε απο την πρώην Αναπλ. Διοικήτρια Γ.Ν.Α. «Αλεξάνδρα» κ.Αδαμαντίδου Τριανταφυλλιά με συνεισηγήτρια την κ. Βατζέλη Κυριακή.

1. Ιστορία του Δημόσιου Μαιευτηρίου Αθηνών: Μαιευτήριο Αλεξάνδρα: Ιστορικός σταθμός εξελίξεως της Μαιευτικής και Γυναικολογίας εν Ελλάδι, Τρύφων Κ. Ανδριανάκος, Αθήνα 1955 .
2. Η Μαιευτική και Γυναικολογία εν Ελλάδι τομ. Α-Β 1925, Τρύφωνος Κ. Ανδριανάκου
3. Το έργο της Α΄μαιευτικής και γυναικολογικής κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών 1975-1983 Κασκαρέλης Διονύσιος Αθήνα 1987.
4. Ο καθηγητής Β. Μαλάμος, Ν.Ι. Παπαδογιαννάκης, Αθήνα 1999.
5. Φωτογραφικό αρχείο Γ.Ν.Α «Αλεξάνδρα».